Boekpraat.nl
Henk Hagenberg - mijn beste boeken, samengevat
 


C. De limiet van macht

 

Ik heb onder de zon opnieuw gezien dat niet altijd een snelle hardloper de wedloop wint, een sterke held de oorlog, dat hij die wijs is niet altijd zijn brood heeft, en hij die inzicht heeft de rijkdom, hij die bekwaam is het respect. Zij allen zijn afhankelijk van tijd en toeval
                                                                                                      Prediker 9:11


Hoe de ierse Troubles steeds erger werden
. In de zomer van 1969 in Noord Ierland liepen de rellen  tussen Katholieke nationalisten  en Protestante unionisten geheel uit de hand.  Het Engelse leger trachtte de onlusten onder controle te krijgen met  hardhandige huiszoekingen en  een curfew van de katholieke wijk zodat de vaak grote gezinnen zonder voedsel kwamen te zitten. Ideologisch ging dit terug op een rapport van de Rand Corporation inhoudende dat de beteugeling van opstanden geen tovenarij vereist; ook een massa zal een rationele afweging maken van  kosten en opbrengsten. Als de prijs  hoog genoeg is houdt men zich gedeisd, toch?
Dat was de theorie. In feite resulteerde dit optreden van het leger in Belfast  in 30 jaar van bloedvergieten en ellende.  Dat kwam omdat het katholieke volksdeel het optreden van de de autoriteiten onrechtvaardig vond, onmatig en bevooroordeeld.
Er was wel (over) macht maar geen legitimiteit.  
In 2014 in het Amerikaanse stadje Ferguson was er tussen het volledige blanke politiecorps en de grotendeels zwarte bevolking nul communicatie, anders dan veel zwarte arrestanten en uiteindelijk een dodelijk incident. Geen wonder dat de politie dan gezien wordt als  vijand.
Gezag moet legitiem zijn, hoor en wederhoor. Voorspelbaar, eenduidig, betrouwbaar. Eerlijk  of fair. Pas dan is straf acceptabel. Alleen ’iedereen’ straffen is niet alleen contraproductief maar ook veel minder effectief dan gericht, dader-specifiek politiewerk en af en toe een  compliment of aanmoediging. Politie is je beste vriend…wie gelooft het nog?

 

Ulster 1969,
jongentje valt legervoertuig aan

  2014 Ferguson, Missouri
State troopers herstellen de rust na rellen over het dood schieten door blanke agent van zwarte tiener Michael Brown.


De mislukking van 'Three strikes and you’er out'
Op klaarlichte dag in 1992 werd een jonge vrouw genaamd  Kimber bij het instappen in haar auto in koele bloede beroofd en doodgeschoten. De dader was een junk met een crimineel verleden. De vader van Kimber, Mike Reynolds, vertelde wat er gebeurd was in een radio-interview. De schok was groot. Ook het gevoel dat er iets gedaan moest worden, dat de straffen in Californië  veel te slap waren. Zo ontstond de Three strikes Law. Bij de tweede veroordeling wordt de straf verdubbeld. Bij de derde delict,  zeer ruim gedefinieerd, volgt een verplichte veroordeling van 25 jaar of levenslang.

Geen uitzonderingen. In een referendum stemde 72% voor.
Het effect was een forse afname van de misdaad.  Het leek alsof criminelen inderdaad een rationlee afweging maakten over de risico’s . Maar was dat ook zo?
Zoals bij bijna alle sociale verschijnselen regeert ook hier de Gauss kromme.  Verzwaring van strafmaat en lik-op-stuk beleid  werken preventief, maar er is een plafond. De Kimber moordenaars dachten niet rationeel, konden dat helemaal niet, ze zaten in een soort trance van de daad mede door drugs. In die situatie is het opleggen van hogere straffen irrelevant en stopt de dader niet.
En lost het opbergen in de gevangenis het misdaad probleem structureel op? De meeste misdaden worden gepleegd door daders tot 25 jaar en daar werken hogere straffen preventief behoudens in extreme gevallen als bij Kimber. Boven de 25  jaar worden daders  gemiddeld minder gevaarlijk, daar waar de Tree Strikes het van moet hebben. Het resultaat is derhalve levenslang voor minder gevaarlijke criminelen en exorbitante kosten ten nadele van reclassering en onderwijs. Het percentage gevangenen in Californië werd 5 tot 8 maal zo hoog als in Canada en West-Europa en een hele bevolkingsgroep ( laag opgeleide zwarten veelal  gehuwd en met kinderen) begon politie en rechters te haten als de vijand. Het buitenspel zetten van rechters, die individuele gevallen kunnen beoordelen, leidde tot bizarre veroordelingen. Wat de deur dicht deed was de veroordeling van Jerry De Waine Williams tot 25 jaar celstraf  voor het stelen van een stuk pizza. Toen begreep de kiezer dat het zo niet langer kon; In 2012 werd de Three Strikes wet middels een referendum afgeschaft.
Overmacht zoals het leger in Ierland of  wraak via hoge straffen blijken van beperkte waarde te zijn. Teveel leidt het tot onrechtvaardigheid, tot verharding, wrok en conflict.

In Canada, in 1982 werd ook een meisje vermist, de dochter van Wilma Derksen. Ouders van een vermoord ander meisje vertelden als waarschuwing wat zij hadden ervaren:  woede,  zelfbeschuldigingen,  frustraties met de rechtsgang, echtscheiding.  Het had hun leven kapot  gemaakt.  Wilma Derksen en haar man zijn Mennonieten - vergelijkbaar Wederdopers en Pennsylvania Dutch -  diep overtuigd dat van  wraak niets goeds komt. Hun leidsman is Dirk Willems die in 1569 geëxecuteerd  nadat hij op de vlucht omgekeerd was  om een soldaat uit het ijs te redden. Vergeven en doorgaan is hun motto.
Na jaren bleek de moordenaar van Wilma’s dochtertje een buurman te zijn, een pathetisch, bijna zielig mannetje. Maar Wilma’s leven is niet verzuurd. Ze heeft haar huwelijk, vriendschappen en geestelijke gezondheid gered.

Rechtvaardige onder de volkeren
Het  zogenaamd autonome regime van Vichy onder Maarschalk Pétain nam na 1940 steeds meer nationalistische en anti- Joodse maatregelen. Op scholen moest elke dag met een Nazi-groet voor de vlag gesalueerd worden. In elk lokaal moest opgesierd worden met een portret van de maarschalk.  Leraren werden verplicht een eed van loyaliteit af te leggen.  Joodse burger werden in erbarmelijke kampen verzameld,

 André Trocmé en zijn vrouw Magda

er werd gecollaboreerd met  de grootscheepse deportaties door de Duitsers. 
Wie aan dit alles niet meededen was het Hugenoten dorp Le Chambon  de Ardèche, onder aanvoering van dominee André Trocmé en zijn vrouw Magda.  Hier kende men een lange geschiedenis van onderdrukking en vervolging door de Franse katholieke overheid. De ruige Alpen en de ligging vlakbij Zwitserland maakte verzet  praktisch haalbaar maar het draaide toch vooral om een moedig, actief geloof. Joodse vluchtelingen werden in het dorp opgenomen: gewoon omdat onderdrukte mensen beschermd moeten worden. Papieren werden vervalst voor eten. Openlijk werd een bezoekende minister getart: ja we hebben Joden maar we leveren ze niet uit.  De houding van de (foute) overheid was halfhartig:  wel regelmatig razzia, maar een beetje slapjes en soms van te voren aangekondigd. Misschien waren de Alpen te groot,de houding van Le Chambon te zelfverzekerd. Uiteindelijk moest Trocné vluchten en werd gearresteerd met valse papieren. Hij was vastbesloten niet te gaan liegen over zijn ware identiteit. Voor anderen deed hij dat met overtuiging, maar niet voor zichzelf. Het was eenzelfde koppigheid als die van Jay Freireich en Wyatt Wlaker.

Terug naar home page