| Citaten uit de Kleine Keizer |
' Napoleons jeugd was vrij onbezorgd, dat wil zeggen tot zijn tiende, want toen bracht zijn vader hem naar een kostschool in Brienne, in het noordoosten van Frankrijk, waar hij werd opgeleid tot militair. Op Corsica was hij een levendig, agressief, nieuwsgierg kind, dol op soldaatje spelen.Hij had ook een stille kant; hij kon broeden, dromen en mokken. Hij had geen anderen nodig, hij was graag alleen.
Een buitenstaander.
Hij sprak nauwelijks Frans. Hij zag er slordig en armzalig uit, bleek met lang, piekerig haar; hij werd geplaagd door zijn medeleerlingen, veracht en buitengesloten.
Al snel legde hij zich er bij neer en warmde zich aan de droom van een onafhankelijk Corsica...' |
|
| |
 Illustratie uit 'Het jongensleven van Napoleon'door Eugenie Foa (1895) |
'Rue de Marengo, vernoemd naar de cruciale veldslag, is een onbeduidend straatje tussen Rue Saint-Honoré en de Rue de Rivoli. Daar drukte Napoleon op 5 oktober 1795 (treize vendémiaire IV) als jonge generaal een volksopstand de kop in.
Het regende die dag een daarom aarzelden de opstandelingen met hun opmars naar de Tuilerieën. Napoleon, jong, gretig en slecht gekleed aarzelde natuurlijk niet - hij sleeptre de hele dag met kanonnen tot hij aan het einde van de dag het eindelijk opmarcherende volk aan flarden kon schieten.
Zijn naam was gevestigd'. |
 |
| |
Treize Vendémiaire: gravure naar Auguste Raffet in 'Geschiedenis van de Franse Revolutie', Adolphe Thiers |
|
'Ook denk ik wel eens aan Jaffa, de Israëlische stad waar hij is geweest, tijdens zijn Egyptische veldtocht. In Jaffa vielen zijn troepen ten prooi aan de pest, duizenden stierven. Op het schilderij van Antoine Gros is hij verbeeld als en echte Jezus, inclusief lang haar en oplichtend gelaat; om hem heen de stervenden, maar zijn aanwezigheid alleen al lijkt genezing te brengen. Dan denk je toch onwillekeurig even aan de Messias te midden van de melaatsen.'
|
 |
| |
Napoleon bezoekt pestlijders in Jaffa, Antoine Gros, 1799 Louvre; 723 x 513 meter!
|
'Een energieke man.
Een man aan wiens aandacht niets ontsnapt, een man die voortdurend bevelen uitvaardigt. Die zijn land regeert vanuit het zadel, koude kastelen en tenten aan de rand van een slagveld waar zojuist duizenden mannen zijn gesneuveld. Een man die altijd onringd wordt door anderen: ondergeschikten, hielenlikkers, lijfwachten, generaals, maarschalken, bedienden, ministers. Maar tussen hem en die kring van anderen is een kordon van stilte.' |
 |
| |
En route, Raymond Devarreux (1876-1961)
|
'De stilte rond Napoleon.
Iedereen wacht op hem, altijd. En op heel wat schilderijen is die stilte ook te zien. Zijn officieren op eerbiedge afstand. De blikken op hem gericht, dat wel.
Alleen, en niet alleen, eenzaam tot in de kern, door stilte omringd. Hij moet zijn eigen gedachten hebben kunnen horen, zo stil was het.
Maar waar las ik nou deze observatie?' |
 |
| |
1812, Rusland, Slag bij Borodino, Vasily Vereshchagin |
'Marengo is in de Napoleontische legende van cruciaal belang.
De eerste die dat begreep was Napoleon zelf. Hij was in juni 1800 nog maar net aan de macht, als eerste Consul. Hij had een staatsgreep gepleegd, zijn land was een zootje, overal rukte de vijand op. Om het momentum terug te krijgen trok hij met zijn leger over de Alpen om de Oostenrijkers uit Italië te jagen.
En wat gebeurd er?
Hij laat zich verrassen.
Er zijn geen andere momenten die in dit opzicht kunnen wedijveren met Marengo: hij werd niet alleen verrast, ook werd hij bijna verslagen en op het nippertje gered door generaal Desaix.
De slordiheid dat hij zijn troepen urenlang liet vechten zonder zelf polshoogte te nemen, heeft de kleine man zichzelf nooit vergeven - en later proberen te corrigeren - documenten liet hij verduisteren - verslagen veranderen, geschiedschrijving aanpassen.
Toen hij dood was liet zich begraven in de jas die hij droeg in juni 1800, bij Marengo.' |
|
| |
Marengo, boekillustratie door Job (Jacques Onfroy de Breville) 1858-1931 |
'hij deed geen moeite aardig gevonden te worden, een zeker teken dat hij ook wist dat hij talent had. Hij genoot er ook van: 'Militaire, moi, je le suis parce que c'est le don que j'ai recu en naissant,'zei hij later toen hij keizer was, 'c'est mon existence, c'est mon habitude.'
Le don.
De gave' |
 |
| |
Friedland, overwinning op de Russen, 14 juni 1807, charge van de Franse kurassiers door Ernest Meissonier, 1875, Metropolitan Museum New York |
| ' De keizer was uiteraard aanwezig bij de opening van de Salon in voorjaar 1808. Nadat hij het schilderij van Gros had gezien maakte hij rechtsomkeert om het pand te verlaten. Halverwege bedacht hij zich, rukte de légion d'honeur van zijn jas en spelde Gros de onderscheidng op. 'Le pays est couvert de morts en de blessés. Ce n'est pas la plus belle partie de la gueree' had hij direct na de veldslag aan Joséphine geschreven. Om er aan toe te voegen: 'Je me porte bien.' |
 |
| |
De onbesliste veldslag van Eylau, 7 en 8 februari 1807: storm, 30 graden onder nul, 50.000 lijken - een van de gruwelijkste van de Napoleontische oorlogen;
Antoine Gros, Louvre |
|
Nederland, Dirk van Hogendorp, 1767-1830
Broer Gijsbert was in het begin van de 19e eeuw een van ’s lands meest vooraanstaande orangisten, opsteller van de grondwet van 1813. Maar Dirk? Het zwarte schaap van de (adellijke) familie. Samen met Gijsbert opgeleid in Pruisen. Bekleedde net als zijn vader hoge functies bij de VOC in Nederlands-Indië maar werkte zich in de nesten door gerotzooi met vrouwen en machtspelletjes. Maakte wèl carrière: ambassadeur in Sint-Petersburg, lid van de Raad van State en, onder koning Lodewijk Bonaparte, minister van Oorlog. Na de inlijving van Holland bevorderde Napoleon hem tot aide-de-camp én graaf van het keizerrijk. Dirk nam deel aan de tocht naar Rusland, werd gouverneur Hamburg, een stad waar grote bloedbaden werden aangericht; volgens Dirk door maarschalk Davout, volgens Davout door mannen van Dirk. Na Elba haaste Dirk zich, verkleed als matroos, terug naar Parijs en werd gouverneur van Nantes. Maar na Waterloo volgden moeilijke jaren. Zijn plantage in de buurt van Rio de Janeiro mislukte. Hij pende zijn memoires, intussen konkelend met Portugezen die in Brazilië een onafhankelijk keizerrijk wilden stichten. Maar voor dat tot iets komt stierft Dirk, zonder te weten dat hij in het testament van zijn held met 100.000 goudstukken is bedeeld.
Het waren inderdaad woelige jaren!
|
 |
|
|
Dirk van Hogendorp als Gouverneur van Hamburg met de fortifacaties van de stad, 1813/14 door C. Suhr, Kon. Inst. voor de Tropen |
|
'...Napoleon aan boord van het schip dat hem naar Sint-Helena brengt de handen op de rug, de blik op de kustlijn die langzaam verdwijnt. De officieren verderop , zachtjes onderling fluisterend over de keizer.'
|
 |
| |
Na Waterloo: aan boord van HMS Bellerophon; in 1880 geschilderd door de Schot William Quiller-Orchardson. |
|
'...hoe langer hij weg was, hoe populairder hij leek te worden (..) wat de facto een terugkeer naar de tijd van vóór de Revolutie inhield. De nieuwe Napoleon, die na zij dood ontstond (1821), was de behoeder van de Revolutie, de man van de 'Marseillaise' die Frankrijk glorie, voospoed en trots had gegeven, geen despoot, maar een zoon van het volk.'
|
 |
| |
De Romantische mythe: Ossian verwelkomt geesten van Franse helden,
Anne-Louis Girodet (1767-1834) Château Malmaison, 1802 |
|
